مقدمه
Introduction
پلانک ماسل © با افتخار به‌عنوان مرجع علمی و جامع در زمینه آناتومی و فیزیولوژی عضلات بدن، تلاش کرده است تا اطلاعات دقیق، کاربردی و به‌روز را برای علاقه‌مندان به دنیای ورزش و تناسب اندام فراهم کند. این دانشنامه به‌منظور کمک به شما در درک عمیق‌تر عملکرد عضلات، گروه‌بندی آن‌ها و اهمیت هر عضله در حرکات مختلف بدن طراحی شده است.
از عضلات گردن تا عضلات اندام تحتانی، این بخش از سایت به‌طور کامل تمامی گروه‌های عضلانی بدن را مورد بررسی قرار می‌دهد. اطلاعات به‌طور دقیق از منابع معتبر همچون کتاب آناتومی گری استخراج شده و به‌صورت ساده و قابل‌فهم برای همه افراد با سطوح مختلف درک علمی آماده گردیده است.
📌 هدف ما، نه تنها انتقال دانش صحیح است، بلکه ارائه راهکارهایی عملی برای بهبود عملکرد عضلات، پیشگیری از آسیب‌ها و تقویت توانمندی‌های بدنی شما است. به این ترتیب، با مطالعه و آگاهی از این دانشنامه، شما می‌توانید به‌طور مؤثری در مسیر تناسب اندام و حفظ سلامتی قدم بردارید.
توضیحات ابتدایی
Basic Explanation
در این بخش، ما به بررسی جامع و دقیق تمامی عضلات بدن پرداخته‌ایم. هدف اصلی ما، شناسایی عملکردهای هر عضله، نحوه فعالیت آن‌ها در انواع حرکات و نقش‌شان در حفظ تعادل و قدرت بدن بوده است.
از عضلات گردن که در تثبیت وضعیت سر و جلوگیری از آسیب‌های گردنی مهم هستند، تا عضلات اندام‌های فوقانی و تحتانی که در انجام حرکات قدرتی و استقامتی نقش دارند، تمامی این گروه‌ها به‌طور جداگانه بررسی شده‌اند. هر عضله با توجه به آناتومی و فیزیولوژی خود تحلیل و بررسی شده است تا شما به‌طور دقیق‌تر بتوانید درک کنید که چطور هر یک از این عضلات در عملکرد کلی بدن تأثیرگذار هستند.
روش ما شامل مطالعه و بررسی عضلات به‌طور گروه‌بندی شده است. ما گروه‌های اصلی عضلات مانند عضلات تنه، اندام‌های فوقانی، اندام‌های تحتانی و گردن را تقسیم‌بندی کرده‌ایم و در هر گروه، ویژگی‌ها، عملکردها و تمرینات تقویتی ویژه‌ای را معرفی کرده‌ایم. علاوه بر این، در عضلات تنه، به‌طور خاص تمامی گروه‌های عضلانی مانند عضلات سینه، پشت، شانه و شکم را به‌صورت جداگانه بررسی کرده‌ایم و تک‌تک عضلات هر بخش را مورد تحلیل قرار داده‌ایم.
این فرآیند نه تنها در عضلات تنه، بلکه در سایر گروه‌ها مانند عضلات بازو، شانه، پشت، شکم، ساعد و حتی اندام‌های تحتانی نیز انجام شده است. به این ترتیب، تمامی عضلات و گروه‌های عضلانی بدن به‌طور دقیق و مجزا بررسی شده‌اند. این کار باعث می‌شود شما اطلاعات دقیق‌تری در مورد هر عضله و عملکرد آن در حرکات مختلف بدنی داشته باشید.
همچنین با استفاده از نکات علمی، تمامی اطلاعات به‌صورت جذاب و آموزنده در دسترس شما قرار گرفته است تا هم از یادگیری لذت ببرید و هم بتوانید بهترین استفاده را از این اطلاعات برای بهبود عملکرد بدنی خود داشته باشید.
📌 در این مسیر، دانشنامه عضلات پلانک ماسل © نه تنها شما را با آناتومی دقیق بدن آشنا می‌کند، بلکه شما را در انجام تمرینات صحیح و مؤثر راهنمایی می‌کند.
گروه‌های عضلانی بدن انسان
Muscle Groups of the Human Body
عضلات سر و گردن
Muscles of the Head and Neck
✅ عضلات صورت | Muscles of Facial Expression
📌 این عضلات عمدتاً در حرکات ظریف صورت، بیان احساسات و باز و بسته کردن چشم و دهان نقش دارند.
🟩 عضله پیشانی
📑 Frontalis
✔ بالا بردن ابروها
🟩 عضله پس‌سری
📑 Occipitalis
✔ کشیدن پوست سر به عقب
🟩 عضله حلقوی چشم
📑 Orbicularis Oculi
✔ بستن پلک‌ها
🟩 عضله حلقوی دهان
📑 Orbicularis Oris
✔ بستن و جمع کردن لب‌ها
🟩 عضله بالا‌برنده گوشه لب
📑 Levator Anguli Oris
✔ بالا بردن گوشه‌ی دهان (لبخند)
🟩 عضله بالا‌برنده لب بالا
📑 Levator Labii Superioris
✔ بالا بردن لب بالا
🟩 عضله پایین‌آورنده لب پایین
📑 Depressor Labii Inferioris
✔ پایین آوردن لب پایین
🟩 عضله پایین‌آورنده گوشه دهان
📑 Depressor Anguli Oris
✔ پایین آوردن گوشه‌ی دهان
🟩 عضله بوکسیناتور
📑 Buccinator
✔ کنترل هوای داخل دهان، سفت کردن گونه
🟩 عضله خنده
📑 Risorius
✔ کشیدن گوشه‌های لب به طرفین
🟩 عضله چانه‌ای
📑 Mentalis
✔ جلو آوردن لب پایین (نشان دادن ناراحتی)
🟩 عضلات بینی
📑 Nasalis
✔ انقباض یا گشاد کردن سوراخ‌های بینی
✅ عضلات جونده | Muscles of Mastication
📌 این عضلات مسئول حرکت فک در هنگام جویدن و حرف زدن هستند.
🟩 عضله جونده
📑 Masseter
✔ قوی‌ترین عضله‌ی جویدن، بالا بردن فک پایین
🟩 عضله گیجگاهی
📑 Temporalis
✔ جمع کردن و بالا بردن فک پایین
🟩 عضله بالی داخلی
📑 Medial Pterygoid
✔ بالا بردن و چرخاندن فک پایین
🟩 عضله بالی خارجی
📑 Lateral Pterygoid
✔ جلو آوردن و چرخاندن فک پایین
✅ عضلات زبان | Muscles of the Tongue
📌 این عضلات مسئول حرکات زبان در صحبت کردن، جویدن و بلع هستند.
🔹 عضلات زبان به دو دسته تقسیم می‌شوند: عضلات خارجی (که زبان را جابجا می‌کنند) و عضلات داخلی (که شکل زبان را تغییر می‌دهند).
🔷 عضلات خارجی زبان (Extrinsic Muscles)
- عضله چانه‌ای‌زبانی | Genioglossus
✔ جلو آوردن زبان - عضله کامی‌زبانی | Palatoglossus
✔ بالا بردن زبان - عضله زیرزبانی‌زبانی | Hyoglossus
✔ پایین آوردن زبان - عضله لامی‌زبانی | Styloglossus
✔ عقب بردن زبان
🔷 عضلات داخلی زبان (Intrinsic Muscles)
- عضله طولی فوقانی | Superior Longitudinal
✔ کوتاه کردن و بالا بردن نوک زبان - عضله طولی تحتانی | Inferior Longitudinal
✔ کوتاه کردن و پایین آوردن نوک زبان - عضله عرضی زبان | Transverse
✔ باریک کردن زبان - عضله عمودی زبان | Vertical
✔ صاف و پهن کردن زبان
✅ عضلات حلق و بلع | Muscles of the Pharynx & Swallowing
📌 این عضلات در فرآیند بلع و حرکت غذا از دهان به مری نقش دارند.
- عضله بالا‌برنده حلق | Palatopharyngeus
- عضله حلقی‌زبانی | Stylopharyngeus
✔ بالا بردن حلق در هنگام بلع - عضله بالا‌برنده لوزه‌ای | Salpingopharyngeus
✔ بالا بردن حلق و گوش میانی - سه گروه عضلات حلقی | Constrictor Muscles
✔ کمک به حرکت غذا:
بالایی (Superior Constrictor)
میانی (Middle Constrictor)
پایینی (Inferior Constrictor)
✅ عضلات حنجره | Laryngeal Muscles
📌 این عضلات کنترل طناب‌های صوتی و تنظیم صدا را بر عهده دارند.
🔹 دو دسته اصلی دارند: عضلات داخلی (کنترل کننده تارهای صوتی) و خارجی (حرکت دهنده کل حنجره).
🔷 عضلات داخلی حنجره (Intrinsic Laryngeal Muscles)
- عضله کریکوتیروئید | Cricothyroid
✔ کشیدن تارهای صوتی برای تولید صدا - عضله تیروآریتنوئید | Thyroarytenoid
✔ کوتاه کردن تارهای صوتی - عضله صوتی | Vocalis
✔ تنظیم دقت ارتعاش تارهای صوتی - عضله عرضی و مایل آریتنوئید | Transverse & Oblique Arytenoids
✔ بسته شدن تارهای صوتی
✅ عضلات گردن قدامی و خلفی | Anterior & Posterior Neck Muscles
📌 این عضلات کنترل حرکت سر، گردن و حمایت از ساختارهای گردنی را بر عهده دارند.
🔷 عضلات قدامی گردن (Anterior Neck Muscles)
- عضله جناغی‌چنبری‌ماستوئیدی | Sternocleidomastoid
✔ چرخش و خم کردن گردن - عضلات نواری | Strap Muscles
✔ حمایت از حنجره و حرکت آن
عضله جناغی‌لامی | Sternohyoid
عضله تیروهیوئید | Thyrohyoid
عضله جناغی‌تیروئید | Sternothyroid
🔷 عضلات خلفی گردن (Posterior Neck Muscles)
- عضله ذوزنقه‌ای فوقانی | Upper Trapezius
✔ بالا بردن و چرخاندن سر و شانه - عضلات عمقی گردن | Deep Neck Flexors
✔ حمایت از مهره‌های گردنی
✅ عضلات عمقی گردن | Deep Neck Muscles – Scalene & Longus Muscles
📌 این عضلات در لایه‌های زیرین گردن قرار دارند و مسئول تثبیت و حرکات ظریف مهره‌های گردنی هستند.
🔷 عضلات قدامی عمقی گردن (Deep Anterior Neck Muscles)
- عضله راست قدامی سر | Rectus Capitis Anterior
✔ خم کردن سر به جلو - عضله راست جانبی سر | Rectus Capitis Lateralis
✔ خم کردن سر به طرفین - عضله طویل سر | Longus Capitis
✔ خم کردن سر به جلو و تثبیت گردن - عضله طویل گردنی | Longus Colli
✔ خم کردن و تثبیت مهره‌های گردنی
🔷 عضلات خلفی عمقی گردن (Deep Posterior Neck Muscles)
- عضله مایل فوقانی سر | Obliquus Capitis Superior
✔ چرخش و خم کردن سر به طرفین - عضله مایل تحتانی سر | Obliquus Capitis Inferior
✔ چرخش سر به یک سمت - عضله راست خلفی بزرگ سر | Rectus Capitis Posterior Major
✔ کشش و چرخش سر - عضله راست خلفی کوچک سر | Rectus Capitis Posterior Minor
✔ تثبیت حرکات سر
عضلات تنه
Muscles of the Trunk
عضلات قفسه سینه | Thoracic Muscle
💠 این عضلات عمدتاً در حرکات تنفسی و حرکات اندام فوقانی نقش دارند.
| 🔸 عضلات سطحی قفسه سینه |
✅ عضله سینهای بزرگ
✅ عضله سینهای کوچک ✅ عضله زیرترقوهای ✅ عضله دندانهای قدامی |
| 🔸 عضلات عمقی قفسه سینه |
✅ عضلات بیندندهای خارجی ✅ عضلات بیندندهای داخلی ✅ عضلات بیندندهای داخلیترین ✅ عضله عرضی قفسه سینه ✅ عضلات زیر دندهای ✅ عضله دیافراگم |
📚 مطالعه بیشتر
جهت مطالعه کامل عضلات ذکر شده و 20 نکته کاربردی درباره گروه عضلات قفسه سینه به صفحه این عضلات مراجعه کنید.
عضلات پشت | Back Muscles
💠 عضلات پشت در دو لایه سطحی و عمقی قرار دارند و مسئول حرکات ستون فقرات، شانه و قفسه سینه هستند.
| 🔸 عضلات سطحی پشت |
✅ عضله ذوزنقه‌ای ✅ عضله پشتی بزرگ ✅ عضله بالا‌برنده کتف ✅ عضله متوازیالاضلاع بزرگ ✅ عضله متوازیالاضلاع کوچک |
| 🔸 عضلات میانی پشت |
✅ عضله دندهای خلفی فوقانی ✅ عضله دندهای خلفی تحتانی |
| 🔸 عضلات عمقی (ذاتی) پشت |
🔹 لایه سطحی عضلات عمیق ✅ عضلات راستکننده ستون فقرات
🔹 لایه میانی عضلات عمیق ✅ عضله نیمهخاری ✅ عضله چندپاره ✅ عضلات چرخاننده ستون فقرات 🔹 لایه عمقی عضلات عمیق ✅ عضله بینخاری ✅ عضله بینعرضی ✅ عضلات بالا‌برنده دندهها |
📚 مطالعه بیشتر
جهت مطالعه کامل عضلات ذکر شده و 20 نکته کاربردی درباره گروه عضلات پشت به صفحه این عضلات مراجعه کنید.
عضلات شکم | Abdominal Muscle
💠 این عضلات مسئول ثبات مرکزی بدن، خم کردن و چرخش تنه، و حمایت از اندام‌های داخلی هستند.
| 🔸 عضلات قدامی شکم |
✅ عضله راست شکمی – سیکس پک ✅ عضله هرمی – عضله گاهی غایب |
| 🔸 عضلات جانبی شکم ( عضلات پهلو ) |
✅ عضله مایل خارجی شکم ✅ عضله مایل داخلی شکم ✅ عضله عرضی شکم |
| 🔸 عضلات خلفی شکم |
✅ عضله مربع کمری |
📚 مطالعه بیشتر
جهت مطالعه کامل عضلات ذکر شده و 20 نکته کاربردی درباره گروه عضلات شکم به صفحه این عضلات مراجعه کنید.
عضلات کف لگن | Pelvic Floor Muscles
💠 این عضلات مسئول حمایت از اندام‌های لگنی و کنترل عملکردهای دفعی هستند.
| 🔸 عضلات دیافراگم لگنی |
🟩 عضله لواتور آنی
🟩 عضله کوکسیژئوس |
| 🔸 عضلات پرینه |
🟩 عضله عرضی سطحی پرینه 🟩 عضله عرضی عمقی پرینه 🟩 عضله اسفنکتر مقعدی خارجی 🟩 عضله اسفنکتر میزراهی خارجی 🟩 عضله بولبواسفنجی – در مردان و زنان متفاوت است 🟩 عضله ایسکیوکاورنوسوس |
📚 مطالعه بیشتر
این عضلات جهت اطلاع عمومی شما عزیزان نوشته شده است.
عضلات اندام فوقانی
Muscles of the Upper Limb
عضلات شانه | Shoulders Muscles
💠این گروه شامل عضلاتی است که حرکت و ثبات مفصل شانه را کنترل می‌کنند. عضلات سطحی و عمقی در این بخش قرار دارند.
| 🔸 عضلات سطحی شانه |
✅ عضله گرد بزرگ ✅ عضله دلتوئید
|
| 🔸 عضلات عمقی شانه |
🔹 عضلات روتاتور کاف ✅ عضله فوق خاری ✅ عضله تحت خاری ✅ عضله گرد کوچک ✅ عضله تحت کتفی |
📚 مطالعه بیشتر
جهت مطالعه کامل عضلات ذکر شده و 20 نکته کاربردی درباره گروه عضلات شانه به صفحه این عضلات مراجعه کنید.
عضلات بازو | Arm Muscles
💠 این گروه شامل عضلاتی است که بین شانه و آرنج قرار دارند و مسئول حرکات آرنج و برخی حرکات شانه هستند.
| 🔸 عضلات قدامی ( جلو بازو ) |
✅ عضله دو سر بازویی ✅ عضله بازویی ✅ عضله غرابی بازویی |
| 🔸 عضلات خلفی (پشت بازو ) |
✅ عضله سه سر بازویی ✅ عضله پشتی آرنج |
📚 مطالعه بیشتر
جهت مطالعه کامل عضلات ذکر شده و 20 نکته کاربردی درباره گروه عضلات بازو به صفحه این عضلات مراجعه کنید.
عضلات ساعد | Forearm Muscles
💠 این گروه شامل عضلاتی است که بین آرنچ و کف دست قرار دارند و مسئول حرکات ساعد دست و حرکات انگشتان هستند.
| 🔸 گروه عضلات خمکننده (قدامی) |
✅ عضله چرخاننده ساعد ✅ عضله خمکننده مچ دست رادیال ✅ عضله کفدستی بلند ✅ عضله خمکننده مچ دست اولناری |
| 🔸 عضلات عمقی قدامی |
✅ عضله خمکننده سطحی انگشتان ✅ عضله خمکننده عمقی انگشتان ✅ عضله خمکننده بلند شست ✅ عضله پروناتور چهارگوش |
| 🔸 گروه عضلات بازکننده (خلفی) |
✅ عضله براکیورادیالیس ✅ عضله بازکننده مچ دست رادیال بلند ✅ عضله بازکننده مچ دست رادیال کوتاه ✅ عضله بازکننده انگشتان ✅ عضله بازکننده انگشت کوچک ✅ عضله بازکننده انگشت کوچک |
| 🔸 گروه عضلات عمقی خلفی |
✅ عضله سوپیناتور ✅ عضله دورکننده بلند شست ✅ عضله بازکننده کوتاه شست ✅ عضله بازکننده بلند شست ✅ عضله بازکننده اشاره |
📚 مطالعه بیشتر
جهت مطالعه کامل عضلات ذکر شده و 20 نکته کاربردی درباره گروه عضلات ساعد به صفحه این عضلات مراجعه کنید.
عضلات دست | Hand Muscles
💠 این گروه شامل عضلات کوچکی است که کنترل حرکات انگشتان را بر عهده دارند.
| 🔸 عضلات تنار – کنترل حرکت شست |
🟩 عضله کوتاه بازکننده شست 🟩 عضله خمکننده کوتاه شست 🟩 عضله مقابلکننده شست 🟩 عضله نزدیککننده شست |
| 🔸 عضلات هیپوتنار – کنترل حرکت انگشت کوچک |
🟩 عضله بازکننده انگشت کوچک 🟩 عضله خمکننده کوتاه انگشت کوچک 🟩 عضله مقابلکننده انگشت کوچک 📑 Opponens Digiti Minimi |
| 🔸 عضلات میانی کف دست |
🟩 عضلات بیناستخوانی پشتی – مسئول باز کردن انگشتان 🟩 عضلات بیناستخوانی کفدستی – مسئول جمع کردن انگشتان 🟩 عضلات کرمیشکل – مسئول خم کردن انگشتان در مفاصل متاکارپوفالانژیال |
📚 مطالعه بیشتر
این عضلات جهت اطلاع عمومی شما عزیزان نوشته شده است.
عضلات اندام تحتانی
Muscles of the Lower Limb
گروه عضلات سرینی و لگن | Muscle Groups of the Hip & Gluteal
💠 این گروه شامل عضلاتی است که مسئول حرکت مفصل ران و تثبیت لگن هستند.
| 🔸 عضلات سطحی سرینی |
✅ عضله سرینی بزرگ ✅ عضله سرینی میانی ✅ عضله سرینی کوچک |
| 🔸 عضله تثبیتکننده ران و زانو |
✅ عضله کشنده نیام پهن |
| 🔸 عضلات عمقی سرینی |
✅ عضله گلابیشکل ✅ عضله سدادی داخلی ✅ عضله سدادی خارجی ✅ عضله دوقلوی فوقانی ✅ عضله دوقلوی تحتانی ✅ عضله مربع ران |
📚 مطالعه بیشتر
جهت مطالعه کامل عضلات ذکر شده و 20 نکته کاربردی درباره گروه عضلات لگن و سرینی به صفحه این عضلات مراجعه کنید.
عضلات ران | Thigh Muscles
💠این گروه شامل عضلاتی است که حرکات مفصل ران و زانو را کنترل می‌کنند. عضلات ران در سه گروه قدامی (خمکننده)، داخلی (نزدیککننده) و خلفی (بازکننده) تقسیم می‌شوند.
| 🔸 عضلات قدامی ران ( جلوپا ) |
✅ عضله خیاطه ✅ عضله چهارسر رانی ( عضله جلو پا )
|
| 🔸 عضلات داخلی ران (عضلات اداکتور) |
✅ عضله نزدیککننده بلند ران ✅ عضله نزدیککننده کوتاه ران ✅ عضله نزدیککننده بزرگ ران ✅ عضله نواری داخلی ران ✅ عضله شانهای ران |
| 🔸 عضلات خلفی ران (عضلات همسترینگ) |
✅ عضله دو سر ران ✅ عضله نیمه وتری ✅ عضله نیمه غشایی |
📚 مطالعه بیشتر
جهت مطالعه کامل عضلات ذکر شده و 20 نکته کاربردی درباره گروه عضلات ران به صفحه این عضلات مراجعه کنید.
عضلات ساق پا | Lower Leg Muscles
💠 این گروه شامل عضلاتی است که حرکات مچ پا، زانو و انگشتان را کنترل می‌کنند. عضلات ساق پا در سه گروه قدامی (بازکننده)، خارجی (پرونئال)، و خلفی (خمکننده) تقسیم می‌شوند.
| 🔸 عضلات قدامی ساق پا |
✅ عضله درشتنی قدامی ✅ عضله بازکننده بلند انگشتان پا ✅ عضله بازکننده بلند شست پا ✅ عضله فیبولاویس سوم |
| 🔸 عضلات جانبی ساق پا |
✅ عضله نازکنی بلند ✅ عضله نازکنی کوتاه |
| 🔸 عضلات خلفی ساق پا |
🔹 عضلات سطحی خلفی ✅ عضله دوقلو ساق پا ✅ عضله نعلی ✅ عضله پلانتاریس 🔹 عضلات عمقی خلفی ✅ عضله درشتنی خلفی ✅ عضله خمکننده بلند انگشتان پا ✅ عضله خمکننده بلند شست پا ✅ عضله پشت زانو |
📚 مطالعه بیشتر
جهت مطالعه کامل عضلات ذکر شده و 20 نکته کاربردی درباره گروه عضلات ساق پا به صفحه این عضلات مراجعه کنید.
عضلات کف پا| Foot Muscles
💠 این گروه شامل عضلاتی است که مسئول حرکات انگشتان و ثبات کف پا هستند.
| 🔸 عضلات پشت پا |
🟩 عضله بازکننده کوتاه انگشتان 🟩 عضله بازکننده کوتاه شست پا |
| 🔸 عضلات کف پا |
📌 این عضلات در ۴ لایه قرار دارند: 🔹 لایه اول (سطحیترین عضلات کف پا): 🟩 عضله بازکننده کوتاه انگشتان 🟩 عضله بازکننده کوتاه شست پا 🟩 عضله خمکننده کوتاه انگشتان 🔹 لایه دوم: 🟩 عضله کرمیشکل 🟩 عضله مربع کف پا 🔹 لایه سوم: 🟩 عضله خمکننده کوتاه شست پا 🟩 عضله نزدیککننده شست پا 🟩 عضله خمکننده کوتاه انگشت کوچک پا 🔹 لایه چهارم (عمقیترین عضلات کف پا): 🟩 عضلات بیناستخوانی پشتی پا 🟩 عضلات بیناستخوانی کفپایی |
📚 مطالعه بیشتر
این عضلات جهت اطلاع عمومی شما عزیزان نوشته شده است.
منابع
Resources
کتاب‌های آناتومی و پزشکی:
Gray's Anatomy (یکی از منابع استاندارد در آناتومی)
Netter's Atlas of Human Anatomy (اطلس تصویری معروف در آناتومی)
Clinically Oriented Anatomy نوشته Keith Moore
پایگاه‌های اطلاعاتی پزشکی:
PubMed (برای مقالات علمی و پژوهشی)
MedlinePlus (اطلاعات بهداشتی و پزشکی)
WebMD (برای اطلاعات کاربردی و عمومی)
منابع ورزشی و تمرینی:
Strength Training Anatomy نوشته Frederic Delavier
Essentials of Strength Training and Conditioning از NSCA
مقالات و برنامه‌های تمرینی شناخته‌شده توسط مربیان بین‌المللی
پایگاه‌های اطلاعاتی پزشکی:
PubMed (برای مقالات علمی و پژوهشی)
MedlinePlus (اطلاعات بهداشتی و پزشکی)
WebMD (برای اطلاعات کاربردی و عمومی)
سایت‌های تخصصی ورزشی و سلامتی:
تصاویر استفاده شده :
(Kenhub) kenhub.com
پلانک لایف | محاسبه سلامتی بدن
بهترین ابزارهای محاسبه سلامتی بدن با روش های علمی
توسعه یافته توسط پلانک لایف ©